Komunikat

Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej we Wrocławiu odnoszący się do jej uczestnictwa w sprawach dotyczących prób niezgodnego z Prawem Farmaceutycznym przejmowania aptek przez zagraniczne grupy kapitałowe na terenie Dolnego Śląska.

Dolnośląska Izba Aptekarska we Wrocławiu informuje, że 14 maja 2021 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wydał wyrok, w którym oddalił skargi na decyzje Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej o odmowie przeniesienia zezwolenia na prowadzenie apteki (VI SA/Wa 886/20). Sprawa dotyczyła próby przejęcia apteki prowadzonej dotychczas na terenie Polkowic na rzecz spółki farmaceutów, która – jak wynika z zebranego przez Inspekcję materiału dowodowego – była zależna od sieci aptecznej z zagranicznym kapitałem. Dolnośląska Izba Aptekarska w lipcu 2020 roku została włączona do toczącego się postępowania sądowo-administracyjnego na prawach strony.

W toku postępowania administracyjnego organy Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej uznały, że na skutek szeregu umów zawartych przez spółkę farmaceutów (pożyczki, franczyzy, świadczenie usług), a także specyficznych postanowień w nich ujętych (np. przewidujących wysokie kary umowne, dających pożyczkodawcy uprawnienie do rozwiązania umowy ze skutkiem natychmiastowym itp.) spółka ta stała się spółką zależną, należącą do grupy kapitałowej prowadzącej na terenie kraju więcej niż 4 apteki. W rezultacie tego nie spełniała ona wymogu ilościowego do przeniesienia zezwolenia.

DIA skierowała do Sądu stanowisko, w którym wsparła interpretację przepisów zaprezentowaną przez Państwową Inspekcję Farmaceutyczną. Wskazano w nim m.in., że stan kontroli w rozumieniu ustawy Prawo Farmaceutyczne, stanowiący o przynależności danego podmiotu (spółki) do grupy kapitałowej, może zostać zawiązany na skutek zawartych umów. W tym zakresie decydujące znaczenie ma jednak nie tylko ich rodzaj, ale przede wszystkim ich treść. Podkreślono również, że występowanie o przeniesienie zezwolenia przez spółki zależne od grup kapitałowych prowadzących apteki, stanowi niedopuszczalne ominięcie przepisów nowelizacji Prawa farmaceutycznego z 2017 r.

W obecnej kadencji spośród spraw sądowo-administracyjnych, w których uczestniczy Dolnośląska Izba Aptekarska we Wrocławiu 3 zakończyły się wyrokiem WSA. Dotyczą one  odmowy przeniesienia zezwolenia na prowadzenie apteki, a dokładniej prób przejęcia przez międzynarodowe grupy kapitałowe aptek zlokalizowanych w Lubinie (sygn. VI SA/Wa 738/20) oraz we Wrocławiu (VI SA/Wa 929/20). WSA w Warszawie oddalił również te skargi administracyjne (wyrokami z lipca i października 2020 r.), uznając bezzasadność zarzutów kierowanych wobec decyzji Inspekcji, a podnoszonych przez zależne spółki farmaceutów. Sprawy te cechowało daleko idące podobieństwo do tej rozstrzygniętej 14 maja br.

Do tej pory w analogicznych sprawach wydano cztery orzeczenia[1] (trzy ww. dotyczyły aptek z terenu województwa dolnośląskiego, jedna – z województwa pomorskiego). We wszystkich Sąd jednoznacznie opowiedział się za sposobem rozumienia przepisów przedstawionych przez Państwową Inspekcję Farmaceutyczną oraz Dolnośląską Izbę Aptekarską we Wrocławiu. Oznacza to, że wykształciła się i obowiązuje: jednolita, spójna i logiczna linia orzecznicza w odniesieniu do interpretacji instytucji przeniesienia zezwolenia na prowadzenie apteki w zakresie zawartego tam pojęcia „podmiotu kontrolowanego” i „podmiotu zależnego”.

Izba podkreśla, że z niepokojem obserwuje istniejące od około 2018 roku zjawisko przejmowania polskich aptek przez sieci apteczne, głównie te z zagranicznym kapitałem, przy pomocy zależnych od siebie farmaceutów lub ich spółek. Zjawisko to stanowi całkowite wypaczenie nowelizacji ustawy Prawo farmaceutyczne z 2017 roku. W ocenie Izby związanie się spółki farmaceutów umowami, na skutek których oddają oni prowadzenie apteki podmiotowi trzeciemu (farmaceuci tracą nad nią faktyczną i prawną kontrolę), jest zaprzeczeniem samodzielnego, osobistego i niezależnego wykonywania zawodu farmaceuty na polu prowadzenia apteki. Zjawisko to należy uznać za szkodliwe społecznie, deformujące podstawową rolę apteki, a także przekreślające niezależność zawodu farmaceuty. W tym zakresie obecne władze Izby są zdeterminowane, żeby reagować w możliwie każdej sprawie dotyczącej takiego zjawiska.

Podkreślenia wymaga, że Dolnośląska Izba Aptekarska we Wrocławiu będzie nieprzerwanie ‒ w ramach i w granicach kompetencji przyznanych przez Konstytucję RP oraz ustawę o izbach aptekarskich ‒ stała na straży niezależności i godności zawodu, która w jej ocenie jest zagrożona w wyniku niedozwolonego kupczenia uprawnieniami zawodowymi (tj. niedopuszczalnego zbywania tych uprawnień na rzecz podmiotu, który – z racji obowiązujących regulacji – nie może otwierać i prowadzić aptek w imieniu własnym). Ponadto, z uwagi na nałożone na Izbę obowiązki ustawowe, podejmować będzie ona dalsze działania, mające na celu ochronę interesów wszystkich członków samorządu zawodowego, w tym również pozostałych posiadaczy zezwolenia aptecznego oraz zatrudnionych przez nich farmaceutów.

Izba jednoznacznie sprzeciwia się wszelkim działaniom, które zmierzają do zmonopolizowania rynku aptecznego, pauperyzacji zawodu farmaceuty i obniżenia jakości usług świadczonych w aptekach. Działania takie stanowią wypaczenie zasad uczciwej konkurencji, są społecznie niekorzystne i docelowo odbijają się negatywnie na pacjentach, powodując pogłębiające się trudności w dostępie do leków. 

W ocenie Izby wyłącznie niezależny farmaceuta może zapewnić prowadzenie apteki zgodnie z jej przeznaczeniem, jako placówki ochrony zdrowia publicznego, a także ‒ należytej jakości zaopatrzenie pacjentów w usługi farmaceutyczne i produkty lecznicze. Natomiast przymiotu niezależności nie dają spółki, które faktycznie i prawnie oddają prowadzenie swojej apteki podmiotowi trzeciemu. Takie działania stoją w sprzeczności z istotą zawodu farmaceuty, jako wolnego zawodu zaufania publicznego.

 

mgr farm. Marcin Repelewicz

Prezes ORA DIA we Wrocławiu

r. pr. Piotr Sędłak

prawnik DIA we Wrocławiu

 

[1] Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego: z 24 lipca 2020 r., VI SA/Wa 738/20; z 21 października 2020 r., VI SA/Wa 929/20 i VI SA/Wa 930/20 (sprawy połączone); z 28 stycznia 2021 r., VI SA/Wa 707/20; z 14 maja 2021 r., VI SA/Wa 886/20 i VI SA/Wa 887/20 (sprawy połączone).