Wrocław, dnia 30 czerwca 2025 r.

Komunikat

Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej we Wrocławiu

dot. skutków wyroku TSUE z dnia 19 czerwca 2025 r., C-200/24

*

1. Dolnośląska Izba Aptekarska we Wrocławiu informuje, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE”) wydał w dniu 19 czerwca 2025 r. w wyrok w sprawie o sygn. C-200/24. TSUE uznał, że zakaz reklamy aptek, o którym mowa w art. 94a ust. 1 ustawy – Prawo farmaceutyczne („p.f.”), jest sprzeczny z art. 49 i art. 56 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej („TFUE”), tj. z unijnymi swobodami: przedsiębiorczości oraz świadczenia usług, a także z art. 8 ust. 1 tzw. dyrektywy 2000/31 o handlu elektronicznym.

2. Izba podkreśla jednak, że wyrok TSUE ze sprawy C-200/24 nie oznacza, że z polskiego porządku prawnego został usunięty art. 94a ust. 1 p.f. Przepis o zakazie reklamy aptek, w aktualnym brzmieniu, w dalszym ciągu obowiązuje.

3. Skutkiem ww. wyroku TSUE jest zobowiązanie Polski, jako kraju członkowskiego UE, do takiej zmiany treści art. 94a ust. 1 p.f., aby usunąć stan naruszenia prawa unijnego. Wynika to z art. 260 ust. 1 TFUE. Zobowiązanie to spoczywa przede wszystkim na przedstawicielach władzy ustawodawczej.

4. W związku z tym wszystkie stwierdzone przez Izbę przypadki naruszenia zakazu reklamy aptek i ich działalności będą w dalszym ciągu zgłaszane do właściwych organów Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej celem wszczęcia postępowania administracyjnego w przedmiocie nakazania zaprzestania naruszenia oraz ukarania karą pieniężną.

5. Równocześnie Izba podkreśla, że każdego farmaceutę obowiązują zakazy reklamowe, określone w art. 29 ustawy o zawodzie farmaceuty oraz art. 19 Kodeksu Etyki Farmaceuty RP. Ich naruszenie jest równoznaczne z popełnieniem przewinienia zawodowego, a tym samym – wszczęcia postępowania dyscyplinarnego przez właściwego okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej.

6. Izba wskazuje, że obowiązująca od kwietnia 2021 r. ustawa o zawodzie farmaceuty określiła konkretne narzędzia prawne ochrony niezależności zawodowej farmaceutów. Zgodnie z art. 35 ust. 1 i 2 tej ustawy farmaceuta samodzielnie podejmuje decyzje w zakresie sprawowania opieki farmaceutycznej, udzielania usług farmaceutycznych oraz wykonywania zadań zawodowych, kierując się wyłącznie dobrem pacjenta, i nie jest związany w tym zakresie poleceniem służbowym. Podmiot prowadzący aptekę ma obowiązek umożliwić aptekarzowi samodzielne podejmowanie decyzji w zakresie sprawowania opieki farmaceutycznej, udzielania usług farmaceutycznych lub wykonywania zadań zawodowych w zakresie, w jakim są one związane z prowadzoną przez ten podmiot działalnością.

7. Na mocy tych przepisów farmaceuta ma możliwości i obowiązek sprzeciwić się zmuszaniu go do podejmowania działań, które stanowią naruszenie przepisów o reklamie aptek. Właściciel apteki ma obowiązek ten sprzeciw honorować. W przeciwnym razie właściwy wojewódzki inspektor farmaceutyczny może cofnąć mu zezwolenie na prowadzenie apteki, co wynika z art. 103 ust. 2 pkt 10 p.f.[[1]]

8. Dodatkowo, jeżeli podmiot prowadzący aptekę będzie ingerował w sposób wykonywania zadań przez kierownika apteki właściwy wojewódzki inspektor farmaceutyczny może nakazać, w drodze decyzji, unieruchomienie apteki na okres nie dłuższy, niż 3 miesiące; takiej decyzji nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności. Podstawą prawną do tego jest art. 120 ust. 2a i 2b p.f.[[2]]

9. Z tego względu farmaceuci i kierownicy aptek mają narzędzia prawne do tego, aby sprzeciwić się wymuszaniu na nich działań reklamowych przez podmioty prowadzące apteki. W kwietniu 2021 r. Izba opublikowała stosowne wzory dokumentów, zawierających zawiadomienia o naruszeniu niezależności zawodowej farmaceuty, które są do pobrania na jej stronie internetowej.

10. Izba wyraża nadzieję, że po wyroku TSUE w sprawie C-200/24 przedstawiciele władzy wykonawczej i ustawodawczej podejmą prace nad zmianą art. 94a p.f. Przepis ten, w nowym brzmieniu, powinien uwzględniać fakt, że informowanie o działalności aptek nie może kolidować z zasadą godności zawodu farmaceuty. Izba jest zdania, że nie ma możliwości powrotu do stanu prawnego (i faktycznego) sprzed 1 stycznia 2012 r., kiedy to niektóre największe sieci apteczne prowadziły działania reklamowe z ominięciem ówczesnych przepisów. Przybierały one postać uchybiającą godności zawodu farmaceuty oraz – w bardzo wielu przypadkach – również godności pacjenta.

*

mgr farm. Marcin Repelewicz

Prezes Okręgowej Rady Aptekarskiej Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej we Wrocławiu

r. pr. Piotr Sędłak

Prawnik Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej we Wrocławiu

---

[1] Zgodnie z art. 103 ust. 2 pkt 10 ustawy – Prawo farmaceutyczne: „Wojewódzki inspektor farmaceutyczny może cofnąć zezwolenie, jeżeli: podmiot prowadzący aptekę nie wykonuje obowiązku, o którym mowa w art. 35 ust. 2 ustawy z dnia 10 grudnia 2020 r. o zawodzie farmaceuty”.

[2] Zgodnie z art. 120 ust. 2a p.f.: „Jeżeli naruszenia, o których mowa w ust. 1 pkt 2, dotyczą uniemożliwiania przez podmiot prowadzący aptekę, punkt apteczny lub hurtownię farmaceutyczną realizacji zadań przez kierownika apteki, punktu aptecznego lub osobę odpowiedzialną w hurtowni farmaceutycznej, właściwy organ może nakazać, w drodze decyzji, unieruchomienie hurtowni farmaceutycznej bądź jej części, apteki lub punktu aptecznego. Decyzję wydaje się na okres nie dłuższy niż 3 miesiące”. Przepis art. 120 ust. 2b p.f. stwierdza natomiast, że: „Decyzjom, o których mowa w ust. 2 i 2a, nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności”.

 

---